Novilo Blog #3: de taal van doorvragen

Een jaar of tien geleden keek ik samen met mijn oudste zoon naar een spelprogramma voor basisschoolleerlingen. Het was de finale en de deelnemers werden één voor één naar voren geroepen voor het beantwoorden van enkele vragen. Spotlight aan, sfeerverhogend muziekje op de achtergrond…. 

Aan de beurt was een meisje uit groep 8. De vraag: Waar staat de letter ‘e’ (uitgesproken “i”) voor in het woord e-mail. Het werd stil, het meisje dacht na. Het duurde even, en terwijl ze nadacht, riep mijn zoontje electronic. Het meisje dacht nog na, ik kreeg het idee dat ze zich afvroeg wat voor een vraag haar werd gesteld…. Ze had zich zo goed voorbereid: taal, spelling, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis en meer en dan deze vraag?! Na enig denken antwoordde ze: “Voor de L”

Het bleef stil.  De quizmaster keek haar aan en in een soort van pavlov reactie luidde meteen de zoemer inclusief rood licht wat aangaf dat het antwoord fout was.Met een verbaasde uitdrukking op haar gezicht liep het meisje terug naar haar plaats.

Eigen referentiekaders…
Natuurlijk kon ik niet de gedachten lezen van dit meisje, maar wat had ik graag geweten wat de reden was om voor de “l” te zeggen. Tijdens het zien van dit moment moest ik denken aan hoe wij als (volwassen) mensen veel met elkaar communiceren. Vanuit eigen referentiekaders, (opgelegde) structuren en antwoorden die richting geven door goed en fout.

Ook als leraar vallen we in onze communicatie vaak terug op ‘goed’ en ‘fout’, terwijl er vaak zoveel meer goed is dan we denken als we ons niet laten leiden door antwoorden die vaak ook maar zijn bedacht door de bedenker van een methode. Is het niet veel interessanter om te weten wat heeft geleid tot het geven van het antwoord…?

Wat gebeurt er als je doorvraagt?
De quizmaster had heel eenvoudig het volgende kunnen vragen: “Oh interessant….vertel eens hoe kom je aan dit antwoord?”

Het meisje had dan kunnen zeggen dat de letter i voor de l staat, waardoor er een heel ander licht werd geschenen op de vraag en de correcte verklaring niets anders dan een goed antwoord had opgeleverd.

Zo ook in de klas tijdens gesprekken, het nakijken en bespreken van opdrachten, toetsen, etc. Doorvragen is de manier om in het hoofd van een kind te komen en te achterhalen hoe tot een antwoord is gekomen en of het antwoord mogelijk alsnog juist is.

Tips voor doorvragen
Download de doorvraagkaartjes op filosofiejuf.nl (https://www.filosofiejuf.nl/downloads/) en ga aan de slag met één of enkele kinderen met als doel zelf vaardiger te worden in het doorvragen. Tijdens mijn trainingen Filosoferen met kinderen werd dit keer op keer door leraren als heel lastig ervaren. Zie de kaartjes als idioom dat je je eigen maakt om binnenkort te taal van doorvragen te beheersen en spreken!

Stel je eens voor wat dit aan informatie oplevert over de leerling. Hier wil ik jullie in mijn volgende blog verder in meenemen!

Jeroen van Liempt, trainer Novilo

Wil je meer weten over het uitdagen van hoogbegaafde leerlingen? Bekijk dan deze interessante videoreeks over verrijkingsmateriaal.