Kenniscollege Overtuigingen

Beschrijving

Overtuigingen: van automatisch gedrag weer een keuze maken

Overtuigingen ontstaan door ervaringen en emoties, door opvoeding en cultuur, door waarnemingen en referenties. Overtuigingen kunnen kloppen of niet de waarheid zijn, ze kunnen positief werken, maar ook belemmerend. Vaste overtuigingen beperken je blik – en staan nieuwe mogelijkheden en ontwikkeling in de weg. In dit kenniscollege leer je hoe overtuigingen te vernieuwen zijn.

Als we naar bekende songteksten luisteren, Stones, Beatles, Pink Floyd, maar op het scherm gemanipuleerde teksten zien, is dat wat we ook echt horen. Dit is de zogenaamde confirmation bias – we zien of horen dat wat onze ideeën bevestigt. Dit houdt een risico in, dat bijvoorbeeld in de wetenschap, grote gevolgen kan hebben. We zien wat we willen zien en negeren andere relevante informatie. Op grond hiervan trekken we conclusies en vormen we onze mening. Ofwel, we bevestigen onze eigen overtuigingen en hebben geen oog meer voor de feiten die een overtuiging kunnen weerleggen.

In dit Kenniscollege ga je aan de slag met de inferentieladder; een model van de Amerikaanse bedrijfskundige Chris Argyris. Met deze ladder kijk je naar de oorzaak van overtuigingen, naar de ideeën die zich hebben vastgezet en hoe die weer je blik bepalen. Door de ladder opnieuw te doorlopen doe je nieuwe ervaringen op die weer tot nieuwe overtuigingen leiden. Je leert hoe je deze ladder kunt gebruiken bij de begeleiding van kinderen: Neem een slim kind, dat als vanzelf leert. De eerste keer dat iets niet lukt, kan een ware schok zijn. ‘Dit kan ik niet’, ‘ik ben niet slim’, ‘ik stel niets voor’: het hangt van het kind af welke overtuiging hier geboren wordt. Met de inferentieladder ga je terug naar dat moment. Door vervolgens succeservaringen te creëren, hervindt het kind zijn zelfvertrouwen en kan er een nieuwe overtuiging ontstaan.

Overtuigingen kunnen diep zitten. Hoogbegaafde kinderen kunnen er sneller last van hebben, door een fixed mindset, perfectionisme en het externaliseren van falen of succes. Maar ook doordat ze snel redeneren, snel conclusies trekken en daar vaak strikt aan vasthouden. Onbegrip van de buitenwereld kan leiden tot verwoestende overtuigingen en werkelijke trauma’s. De inferentieladder kan een goede hulp zijn voor een voorzichtige en tactische aanpak.

Je analyseert in dit kenniscollege ook enkele overtuigingen van jezelf via de inferentieladder. Het is belangrijk om als begeleider je eigen overtuigingen onder de loep te nemen en waar nodig te ontkrachten en te vernieuwen. Door het zelf te ervaren, leer je hoe je het op kinderen kunt overbrengen.